Onlangs zag ik van Tg Goedgezelschap de voorstelling Pianostemmen. Een voorstelling die gaat over de roof van (voornamelijk) Joods bezit tijdens de Tweede Wereldoorlog. Oude vleugels en piano’s vertellen hoe Joodse inwoners in diverse Nederlandse steden uit hun huizen werden gehaald en hoe hun huizen vervolgens werden leeggeroofd.
Ik zag deze voorstelling vlak nadat ik de serie De Joodse Raad op televisie had gezien. Een serie waarin vooral David Cohen, voorzitter van de raad, en zijn dochter Virrie Cohen gevolgd worden. Beiden proberen zij op hun eigen manier zo goed mogelijk om te gaan met het kwaad dat hun gemeenschap bedreigt. Maar ze doen dat op een totaal verschillende manier. Ze begrijpen elkaar niet en dreigen elkaar te verliezen.
Wat mij zowel bij de voorstelling als de dramaserie bezighield en intrigeerde, was hoe iets kan beginnen vanuit het gevoel iets goed te doen, maar hoe je vervolgens ergens in vastgezogen wordt of je je ergens in mee laat zuigen, er niet meer uit komt en je verantwoordelijk wordt voor iets verschrikkelijks. Pianostemmer Kromm denkt met het in bewaring houden van piano’s van zijn Joodse klanten iets goed te doen, maar raakt bevangen door het geld dat hij ermee kan verdienen. David Cohen denkt met het voorzitten van de Joodse Raad iets goeds voor de gemeenschap te doen, maar raakt steeds meer verstrikt in de macht van de Duitsers en werkt uiteindelijk mee aan de vernietiging van heel veel Joden. Maar zowel Kromm als Cohen begonnen hun bezigheden niet vanuit foute intenties, maar kwamen in een soort fuik terecht. Grenzen worden heel geleidelijk overschreden.
Voor mij zit daar de les in. Hoe je stapsgewijs steeds meer van je eigen normen en waarden afdwaalt. Hoe, zonder dat je er eigenlijk erg in hebt, grenzen kunnen verschuiven, en dan heel anders liggen dan je waar je altijd dacht voor te staan.
Zowel de serie als de toneelvoorstelling grepen mij aan en zetten mij aan het denken. Wat zou ik zelf doen onder deze omstandigheden (zonder de kennis van nu uiteraard). Wat zou ik als christen behoren te doen? Hoever kun je meebewegen met het ‘kwaad’ om erger te voorkomen? Het kwaad dient zich niet altijd duidelijk en met veel bombarie aan, laten zowel de serie als de toneelvoorstelling zien. Stapje voor stapje schuiven de grenzen op van wat we aanvaardbaar vinden. Dat is niet alleen iets van lang geleden, dat is ook iets van deze tijd. Laten we daar als gemeenschap alert en waakzaam op blijven. Want de Tweede Wereldoorlog is dan wel voorbij, discriminatie en buitensluiting van anderen is helaas van alle tijden en ook nu aan de orde van alledag.
ds. Anne ter Schuur
Categories: Geen categorie