Orgelspel
Begroeting
1e lezing: Micha 7: 5
2e Lezing: Matteüs 10: 34 – 42 (Het zwaard)
Overweging
Gemeente van Christus, geliefde mensen,
Hoe kan dat nu toch weer? Met kerst vierden we de komst van de Vredevorst en in het evangeliegedeelte hieraan voorafgaand krijgen de apostelen de opdracht vrede te brengen voor elk huis dat ze bezoeken, vrede voor stad en land, ‘vrede en alle goeds’.
En vandaag zegt Jezus: “Denk niet dat ik gekomen ben om vrede te brengen. Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard; conflicten zelfs in gezin en familie.”
Dit is nu echt typisch Jezus, die ons met zulke tegenstrijdige woorden wakker schudt uit ons burgermansgeloof, alsof het geloof ons niets zou kosten.
Hij lijkt zelfs te provoceren door te citeren uit Micha, waar de strijd in gezin en familie het gevolg is van goddeloosheid en schreeuwend onrecht, terwijl Jezus daar natuurlijk nooit op uit kan zijn.
Het eerste woord van vrede confronteert ons met scherpe tegenstellingen, met weerstand en conflicten in de kring van werk en alledaags leven. Want onze samenleving, die zo vreedzaam en fatsoenlijk lijkt, moet in werkelijkheid niet zo veel van die vrede hebben.
Helaas zien we dat vandaag de dag bij veel politici. Ze zijn er niet op uit om mensen met elkaar te verbinden, maar juist uit elkaar te drijven.
Christus vraagt zóveel van onze integriteit en radicale inzet, dat zijn vrede allerlei verzet en vijandschap oproept, zelfs zozeer, dat wij ons als christenen kwetsbaar kunnen voelen als schapen onder de wolven.
Er zijn mensen die ervaren hebben dat die wolven niet alleen buiten de kerk te vinden zijn, maar ook in de kerk. Ja, dat is zo, de weerstand die wordt opgeroepen door de vrede van Christus vind je ook in de kerk. Misschien wel juist daar, in de kerk, waar je mag verwachten dat de betekenis van het evangelie als eerste begrepen wordt. Juist daar kan het dan zo ontzettend tegenvallen.
De vrede die Christus ons meegeeft als woord voor kerk en wereld, juist die vrede brengt ook veel onvrede, veel strijd en conflict.
En dát bedoelt Jezus te zeggen, als Hij ons waarschuwt voor de consequenties van het geloof: “denk niet dat ik gekomen ben om vrede te brengen, ik breng het zwaard.
Mijn boodschap van vrede zal veel conflicten veroorzaken, tegenstellingen die zelfs dwars door synagoge en kerk heen zullen lopen. De vrede van Christus zal werken als een tweesnijdend scherp zwaard, niet alleen in samenleving en wereld, maar ook in onze eigen kerk.
Dat is soms de pijnlijke ervaring van christenen, dat ze lang niet altijd veilig zijn in de eigen kerk. Dat gaat dus wel ver, als je zulke consequenties van het geloof moet dragen.
Maar vanmorgen gaat het nóg verder, want nu gaat het niet meer over kerk of wereld, maar over je eigen gezin en familie. De vrede van Christus zal ook werken als een tweesnijdend scherp zwaard tussen vader en zoon, tussen moeder en dochter, tussen jou en je huisgenoten.
Zóveel kan het dus vragen, wanneer je volgeling van Jezus bent, apostel van zijn Koninkrijk: dat je tegenover je ouders komt te staan, of tegenover je kinderen. Pijnlijker kan het evangelie je nauwelijks raken, als jouw geloof je onvermijdelijk in conflict brengt met je ouders of je kinderen.
De boodschap van het evangelie hieraan voorafgaand wordt herhaald, maar nu voor de intieme kring van je eigen gezin; en ik mag er wel aan toevoegen: tot in de kleinste kring van je eigen huwelijk of partnerrelatie.
Wanneer je door Christus geroepen wordt, is er geen enkele relatie meer, ook niet van huwelijk en gezin, die daar buiten blijft staan. Zelfs de meest diepgaande loyaliteiten van huwelijk en gezin worden ondergeschikt aan de navolging van Christus.
Als we beseffen dat het evangelie zó diep doorwerkt, dat zelfs de bloedbanden van gezin en familie erdoor worden losgemaakt, dan begrijpen we ook hoe maatschappijkritisch de vrede van Christus is, óók voor een land waar het gezin nog steeds geldt als de hoeksteen van de samenleving. Samenleven als christenen, niet beheerst door egoïsme maar open voor elkaar en de wereld om ons heen. Waar kun je dat het beste beleven? Ja, het gezin is zo’n plek waar je samen je geloof kunt delen en praktiseren, als hechte gemeenschap.
En inderdaad, dat is de grote waarde van het gezin, dat je daar deel hebt aan een continue leerproces van verbondenheid, opvoeding en verantwoordelijkheid. Je mag er veilig zijn zonder egoïsme, verantwoordelijk voor je eigen kring en ook voor anderen daaromheen.
Maar in onze consumptiemaatschappij kun je ook de ontaarding zien van het gezin, het gezin niet meer als oefenplaats van verantwoordelijkheid en gemeenschap, maar als klein bastion van egocentrisme en ijdelheid.
Vaak worden kinderen opgevoed als de pronkstukken van hun ouders, verwende godjes waar je niet aan mag komen.
Het is regelmatig in het nieuws dat het steeds riskanter wordt voor leerkrachten kritisch op te treden tegenover leerlingen. Want voordat je het weet krijg je woedende ouders op je dak die een officiële klacht tegen je indienen.
Niet zelden is het gezin dus de hoeksteen van een egocentrische samenleving, waar we onszelf en de kinderen eindeloos verwennen, het kind als icoon van je eigen ijdelheid. De woning als gesloten cocon waarin welvarende burgers zich terugtrekken zonder zich veel te bekommeren om de nood van anderen.
Zogenaamd mondige burgers die zich snel voelen aangetast in hun rechten, maar steeds minder willen weten van verantwoordelijkheid, – vooral niet als verantwoordelijkheid langere tijd wat van je vraagt, bijvoorbeeld als vrijwilliger met een vaste taak.
Zo nu en dan even helpen is prima, maar je gezin gaat natuurlijk voor, het gezin als excuus. En natuurlijk gaan je vakanties ook voor – als het weer kan -, en je vrije tijd is ook belangrijk, want anders kom je niet aan je rust toe.
Dat hoor je toch vaak zeggen, ook in de kerk, dat je aan je rust moet denken en niet altijd maar moet jachten en jagen? – Spirituele waarden als dekmantel van de consumerende burger, dekmantel van het egoïstische gezin.
Zien we dat? Jezus komt onze samenleving dus ontzettend dicht op de huid, als hij aan ons gezin komt, dat misschien een plaats is van wederzijdse verwennerij, – waar we elkaar niet opvoeden maar behagen, waar we niet vrij en volwassen worden in verbondenheid, maar elkaar gijzelen door alles te geven of te vragen wat het hartje begeert, alles van elkaar verwachten, alles van elkaar kunnen eisen, want we zijn er toch voor elkaar?
De vrede van Jezus raakt aan de diepste loyaliteit van huwelijk en gezin als die bevangen is door verwennerij en eigenbelang.
En die raakt ook aan de diepste loyaliteit van de bloedband tussen ouders en kinderen, als die claimend blijft werken en verhindert dat kinderen of ouders hun eigen weg kunnen gaan.
Want, lieve mensen, de boodschap van Jezus is die van vrede in vrijheid, liefde in vrijheid, liefde waarin ouders kinderen en partners in vrijheid voor elkaar kiezen, in vrijheid elkaar trouw zijn, in vrijheid elkaar de ruimte geven hun eigen weg met God te gaan, hun eigen weg in de wereld en in Gods Koninkrijk.
Hoe vaak heb ik met gemeenteleden gesproken over de onvrijheid die ze ervaren bij hun ouders, ook nog wanneer ze zelf allang volwassen zijn.
Leren loskomen van je ouders, niet om ze af te schrijven of niet meer van ze te houden, maar juist om anders en echt van ze te houden; dat valt soms niet mee.
Je ouders verlaten, zoals in Genesis staat, niet uit onverschilligheid, maar om in vrijheid je vader en moeder te kunnen eren, zoals in de Tien Woorden staat, dat is soms een hele opgave.
In vrijheid volgeling van Jezus zijn, en op die weg dan ook je ouders kunnen eren en liefhebben. Zó bedoelt Jezus het, als Hij zegt: “Wie meer houdt van zijn vader of moeder dan van mij, is mij niet waard.”
Zolang je leven nog beheerst wordt door de claims van je ouders of partner, ben je niet vrij genoeg om Jezus te kunnen volgen.
En omgekeerd: alleen als je de vrede van God vooropstelt in je leven, wordt je vrij genoeg om je ouders werkelijk te eren, vrij ook in de liefde en trouw voor je partner en kinderen.
Jezus beseft maar al te goed hoe diep dat gaat in een samenleving die ten dele is gebouwd op de hoeksteen van egocentrische gezinnen, – hoe diep dat gaat in gezinnen waar de loyaliteit van bloedbanden en oosterse traditie zich met hand en tand verzet tegen de revolutie van het koninkrijk van God.
Jezus beseft maar al te goed hoe maatschappijkritisch dat eerste woord van vrede is waarmee Hij ons op pad stuurt in een samenleving van verfijnd egoïsme; van huisje, boompje, beestje en kindje in de mooie auto op weg naar de volgende vakantie. Ooit, weer, t.z.t.
Zulk evangelie levert heibel en trammelant op. Dat betekent strijd als ouders besluiten niet meer altijd mee te doen aan de verwennerij van kinderen, kinderen die dus op gaan vallen tussen de andere kinderen die wel alles mogen en alles krijgen.
Dat levert thuis problemen en ruzie op als kinderen misschien wel consequenter gaan geloven dan hun ouders die het ‘allemaal wel geloven’.
Dat leidt tot wrijving in de familie als we niet meer alleen veilig praten over nieuwe kleren, auto’s en vakantie, maar ook over levensstijl, over leven uit je geloof en maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Dan zijn verjaardagen niet meer zo oppervlakkig leuk. Dan gaan we ons zelfs bemoeien met elkaars leven, althans zo voelt dat: ‘bemoeien’, want we voelen ons o zo snel aangetast in ons privéleven, dat o zo egocentrisch kan zijn.
Dus denk niet dat het evangelie een kwestie is van ‘lieve vrede’, denk niet dat de vrede van Christus altijd ‘pais en vree’ brengt in huis en gezin. Integendeel, een tweesnijdend scherp zwaard kan huwelijk, gezin of familie soms pijnlijk klieven, kan de diep gevoelde claims en taaie banden waarmee we elkaar gevangen houden aantasten en doorsnijden en zal ons daarvan dus ook bevrijden.
Als je het zó zegt, begrijpen we misschien ook hoe bevrijdend en genezend dat tweesnijdend zwaard Christus dus kan zijn.
Want als we dat laten gebeuren, dat we worden uitgeleid uit het diensthuis van claimend egoïsme, uit de afgoderij van verwende kinderen en veeleisende ouders, uit de eenzaamheid van het perfecte maar geïsoleerde gezin, uit het verstikkende netwerk van een dwingende familie.
Hoeveel moois kan er dan niet gebeuren? Hoe veel mooier kan een gezin niet worden als je vrij tegenover elkaar komt te staan, als je oprecht kiest voor elkaar, niet uit angst maar omdat je het echt ook wilt?
Hoeveel beter kan een huwelijk niet worden, als jij eerst jezelf ontworteld aan de omknelling van de ander, om elkaar vervolgens in vrijheid vast te houden? Zou het respect voor je ouders juist niet kunnen groeien, als je eerst eens op jezelf komt te staan, zodat je dan veel beter kunt zien wat ze wel of niet voor je betekenen?
Wordt de liefde van je kinderen, waar je telkens op hoopt, niet veel mooier, als je weet dat je die van hen krijgt uit eigen vrije keuze, omdat je hen steeds meer kon loslaten op hun eigen weg van geloof en leven?
Als jij je kinderen steeds meer de ruimte geeft, niet uit onverschilligheid, maar in liefde, zul je merken dat ze altijd in vrijheid van je blijven houden, en dat geeft echte vrede.
Het is een revolutie waarbij Jezus ons inschakelt als apostelen van zijn vrede, – vrede die zo diep gaat dat onze diepste angsten en zorgen erdoor worden geraakt, als door een tweesnijdend zwaard.
En als die vrede zó dichtbij komt dat je bang wordt alles te verliezen, je ouders, je kind, je relatie, en je uit angst daarvoor de deur voor die vrede dicht wilt gooien, – hoor dan dat laatste woord van Jezus:
“Wie zijn leven wil vasthouden zal het verliezen; maar wie het durft los te laten vanwege mij, die zal het ware leven ervoor terugontvangen: misschien wel een mooier gezin, een beter huwelijk; ongetwijfeld ook een mooiere kerk, waar we, om te spreken met Maarten Luther, mogen leven in ‘de vrijheid van een christenmens’.
Amen
Orgelspel (Lied 686)
Gebed
God van vrede,
Uw vrede is iets
waar we altijd weer naar verlangen,
en we weten dat die ons goed zal doen,
tot in het diepste van ons hart.
Maar om daar te komen,
dicht bij U
en diep in ons hart –
dat vraagt zóveel van ons
aan eerlijkheid, trouw en anders leven.
U weet, daar zijn we niet goed in,
we zijn zwakke mensen
die vaak tekort schieten
en soms grote fouten maken.
Heer, kom onze zwakheid te hulp,
overtuig ons ervan, helder en indringend,
dat alleen de weg van Jezus uw Zoon
ons naar een leven leidt
dat waarachtig léven is,
dat alleen die kruisweg ons brengt
in de vrede en vrijheid van uw Koninkrijk.
Geef als teken daarvan, ons, onze samenleving, uw wereld vrede.
Wij bidden om uw Geest
die ons in Jezus doet opstaan uit het soms beklemmende leven
Kom Schepper Geest, voltooi
wat Gij begonnen zijt. In Jezus’ naam.
Amen.
Onze Vader
Zegen
Orgelspel
Categories: Geen categorie
Een prachtige preek Ik kan de woorden niet vinden over de twee deling maar ik voelde het ook zo
Dank aan de predikant! Prachtige uitleg! Lieve groet, Nelly.