In zijn vrije tijd bouwde Jan Blom, geboren in Ammerstol en nu woonachtig in Bergambacht, een maquette van de Capel die vòòr 1880 op de plaats stond van de huidige kerk. Hieronder zijn verhaal over de totstandkoming van dit kunstwerk, dat hij heeft aangeboden aan onze gemeente.
Nadat ik een maquette van het oude Waagje en de zalmmarkt van Ammerstol gemaakt had en geschonken aan het “Af en Toe” veer, had ik even niet veel meer omhanden. (De maquette staat nu in het praathuisje bij het veer).
Toen kreeg ik het idee om ook van de oude Capel maar een maquette te maken. Voor de afbraak in 1879 van dit kerkgebouw is er door Adolphus Mulder een nauwkeurige opmeting gedaan en op tekening gezet met een duidelijke maatvoering. Dit heb ik gebruikt om eerst het kerkje 1/100 op tekening te zetten. Als je de maatvoering hebt dan ben je al een heel eind op weg. Oorspronkelijk was het een kruiskerk, het dorp kreeg in de 14e eeuw toestemming een capel te bouwen. De capel is niet zo erg goed gebouwd zodat het in de loop van de jaren, om het maar zachtjes te zeggen, een onderhoudsonvriendelijk gebouw was. Een paar voorbeelden:
1699 Stormgaten in het dak, met riet gevuld. (Toen had het nog een rieten dak).
1700 Het kruis en de haan werden opgeknapt en weer geplaatst voor een brandewijntje en drie stuivers.
1780 De toren werd recht gezet. Die stond niet zo´n klein beetje uit het lood. 3 voet en negen duim. Een voet is 30,48 cm en een duim is 2,5 cm, zodat het totaal 114,3 cm was. Dat op een toren hoogte van ± 18 meter, komt dat dicht bij de toren van Pisa. Het is ± 6 cm op een meter.
1777 Toen was er nog steeds een rieten dak. (dit is nu dus bekend door de schademelding die toen gedaan is).
1742 Er werd veel schoon wit zand gebruikt in de kerk. Dit werd op de kerkvloer gestrooid. Als het vuil werd, werd het opgeveegd en vervangen. Vandaar het zandhok bij de kerk op de maquette Er werd toen ook veel zand voor het kerkhof en om de kerk gebruikt.
1774 Dit jaar werd heel veel zand gebruikt en geleverd door Evitten de Jong. Voor een bedrag van F 11,50, het over de dijk brengen koste F 1,00.
Hoe was de positie van de Capel?
Volgens informatie in het rapport uit het geschrift “Archeologische Begeleiding Herstelwerkzaamheden Hervormde Kerk Ammerstol” stond de oude Capel ietsje meer NW dan de huidige kerk. Hij was 22,9 meter lang, 10,58 meter breed, hoogte muren 5,8 meter en de nok 11,00 meter. De toren afgeschaald 18 meter hoog.
Op de prent van Cornelis Pronk uit 1733 is duidelijk een brug over de sloot voor de kerk te zien. Daaruit heb ik afgeleid dat deze sloot in het verleden door liep tot de Achterweg en dat deze zeer waarschijnlijk aansloot op de sloot vanuit het westen langs de Achterweg, die nu eindigt bij de snackbar. Deze sloot met de knotwilgjes is naar mijn mening het oudste nog oorspronkelijke gedeelte van Ammerstol.
Het is dus het stukje sloot vanaf de Snackbar tot de Europalaan. De sloot die van Zuid naar Noord langs de kerk liep zal naar mijn mening doorgelopen hebben tot aan de “Eerste brug” over de wetering wanneer men Ammerstol binnen komt. Wat ik zeker weet is dat deze sloot direct na de tweede wereldoorlog is gedempt voor nieuwbouw van woningen aan de Capellelaan. De sloten werden met rietbossen gedempt. Naast het kerkhof waar nu het toepad is naar de parkeerplaats liep de “Kerksloot” tegen de Capellelaan aan, en sloot dus aan op de sloot Zuid- Noord langs de Capellelaan. In die jaren bonden wij onze schaatsen onder naast het kerkhof en schaatsten we via de Kerksloot naar de Wetering en naar de oude ijsbaan nu, een karpervisserij. Een stukje kerksloot is nog aanwezig deze loopt nu langs de voetbal kantine naar de wetering.
Op de maquette is deze sloot langs de laan aanwezig met het brugje vanaf de Capellelaan. Aan de andere zijde van de Capellelaan lag ook een sloot Zuid Noord tot aan de wetering. Deze liep tot aan de Achterweg aan de Oostzijde. Vroeger was er een watertje “De Haven” geheten, dat liep bijna in het verlengde van voornoemde sloot. Het liep tot woonhuis nr: 7 in de Wilhelminastraat.
Hoe was de kerk toen?
In het epistel :”De Hooge Heerlijkheid Klein Ammers” uit de 18e eeuw, werd het volgende geschreven: “Er staat een brandspuit in deze kerk. Zeer waarschijnlijk in de toren. Er was geen uurwerk in de toren. Om de kerk was een kerkhof (er mocht toen niet meer in de kerk begraven worden). De begraafplaats was omgeven door Iepenbomen en er was een beenderhok”. Deze gegevens heb ik getracht te verwerken in de maquette. In het bestek van Redeker, voor de begroting van de afbraak van de oude Capel in 1879, beschreef hij dat de dakpannen hergebruikt moesten worden en de stenen zorgvuldig afgebikt voor hergebruik. Het beenderhok heb ik een plaats gegeven maar ben niet zeker van de echte locatie. Ook de locatie van het zand hok is door mijzelf bedacht.
Het materiaal
Ik heb aardig wat scheepjes op schaal gebouwd en daar nogal wat materiaal aan over gehouden, stukjes hout en latjes. Van al deze frutsels heb ik dit kerkje gebouwd. Alleen de dakpannetjes en de kerkraampjes heb ik gekocht. De maquette is door mij met heel veel plezier gemaakt en hoop dat veel mensen er in de toekomst van mogen genieten en zien hoe het ongeveer geweest moet zijn.
Categories: Geen categorie